Beschrijving

Een activiteitendiagram geeft visueel een reeks acties of de controlestroom in een systeem weer. Het gelijkt op een stroomdiagram of een gegevensstroomdiagram. Activiteitsdiagrammen worden gebruikt bij het modelleren van bedrijfsprocessen.

Ze kunnen de stappen ook beschrijven in een use case-diagram. Gemodelleerde activiteiten kunnen opeenvolgend en gelijktijdig zijn. In beide gevallen heeft een activiteitendiagram een begin (een begintoestand) en een einde (een eindtoestand).

Video

UML activeitendiagram lezen

We kiezen ervoor om met het eindproduct te beginnen. We lezen eerst een activiteitendiagram en doorlopen daarna de details ervan.

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld:

Een iets complexer voorbeeld waarbij we proberen samen met de klant na te gaan wat het verschil is tussen gratis en betalend:

Bij het bespreken van dit diagram in de video - het had evengoed met de klant of met een collega kunnen zijn, zag ik dat er een fout in dit diagram staat. Namelijk de betalende gebruiker krijgt de standaard diensten niet te zien, alleen de extra diensten. Ik heb het diagram verbeterd zodat de betalende gebruiker ook de standaard diensten te zien krijgt:

UML activeitendiagram notatie

Net zoals met andere analysetechnieken is er op het web heel wat verwarring over terminologie en notatie.

1. Startknoop
   Het eerste knooppunt is het startpunt van een activiteit:

   

2. Startactiviteit
   De startactiviteit (start activity) van een bedrijfsproces wordt getekend als een gevuld cirkeltje waaruit een statuspijl komt:

   

3. Eindknoop

   Een eindstatus (end state) van een bedrijfsproces wordt getekend als twee cirkels in elkaar.
   De naam van de eindstatus staat bij het eindstatus symbool, in plaats van bij de pijl die ernaar wijst.

   Een bedrijfsproces kan geen, één of meer eindstatussen hebben.

   Naar een eindstatus gaan altijd een of meer pijlen, en er vertrekt nooit een pijl uit een eindstatus.

   

4. Connector (action flow)

   Connectoren, weergegeven door pijlen, verbinden de afzonderlijke componenten van activiteitendiagrammen en illustreren de controlestroom (control flow) van de activiteit:

   

5. Activiteit
   Een activiteit (activity) in een bedrijfsproces wordt getekend als een afgeronde rechthoek met daarin de naam van de activiteit. Er worden twee notaties gebruikt:
   1. de eerste wordt Activity genoemd

      

   2. de tweede wordt dikwijls Action genoemd

      

      of

      

   3. en om het helemaal verward te maken wordt een Activity ook als volgt omschreven
      een activiteit kan worden weergegeven als rechthoek met ronde hoeken met de naam van de activiteit in de linkerbovenhoek en knooppunten en randen van de activiteit binnen de rand. Voorbeelden van UML 2.4-specificaties tonen de activiteitnaam vetgedrukt:

      

      Deze omschrijving lijkt me de enige juiste.
   4. Een activiteit kan er in bestaan een andere activiteit op te roepen
      Met dit symbool kan een activiteit worden opgeroepen vanuit een andere activiteit. Bellen is op zichzelf een handeling; het resultaat van de oproep is een andere activiteit:

      

      Op deze manier kunnen activiteiten in elkaar worden genest en kunnen ze met verschillende detailniveaus worden weergegeven.

6. Beslissingsknooppunt

   De onderstaande ruit vertegenwoordigt een voorwaardelijk vertakkingspunt of beslissingsknooppunt. Een beslissingsknooppunt heeft één ingang en twee of meer uitgangen:

   

   Of:

   

   Aan elke uitvoer is een voorwaarde verbonden, die tussen haakjes staat. Als aan een voorwaarde is voldaan, gaat de stroom langs de juiste uitgang. Een ‘else’ uitgang kan worden gedefinieerd waarlangs de stroom kan voortgaan als aan geen andere voorwaarde wordt voldaan.

7. Parallelle stromen van activiteiten
   Parallelle stromen van activiteiten worden gemodelleerd met deze symbolen:

   

   of

   

8. Evenementen
   1. actie (action): een evenement afvuren (signaal versturen)
      Een signaal verzenden betekent dat er een signaal wordt verzonden naar een accepterende activiteit:

      

   2. actie (action): een evenement accepteren
      Deze actie wacht op een gebeurtenis. Nadat de gebeurtenis is geaccepteerd, wordt de stroom die uit deze actie komt (en is gedefinieerd in het activiteitendiagram) uitgevoerd. Het accepteren van gebeurtenissen is een belangrijk element voor bedrijfsprocessen in activiteitendiagrammen:

      

Opdracht

1. Het komt er vooral op neer activiteitendiagrammen te leren lezen. De eerste opdracht is dus een leesoefening. Probeer de 13 opgegeven stappen in het volgende diagram in je eigen woorden neer te schrijven. Dat doe je in het Worddocument dat je ook voor de vorige opdrachten hebt gebruikt.

   

2. Zoals hierboven, probeer het activiteitendiagram in je eigen woorden neer te schrijven:

   

3. Probeer een activiteitendiagram voor de VOS applicatie te maken. Baseer je daarvoor op het inleidende gesprek en op de functionele vereisten. De bedoeling is niet het 'juiste' diagram te schrijven want dat bestaat niet. De bedoeling is tweeërlei:
   1. leren werken met de concepten van een activiteitendiagram
   2. inzicht krijgen in de macrowerking van de VOS applicatie

Bronnen

1. Kirill Fakhroutdinov , Activity Diagrams
2. Wladston Ferreira Filho, Activity Diagrams
3. Visual Paradigm, What is Activity Diagram?